Türk Patent ve Marka Kurumu (TÜRKPATENT) nezdinde gerçekleştirilen işlemlerin bir kısmı için belirli parasal bedellerin ödenmesi öngörülmektedir. Bu bedel “ücret” olarak ifade edilmektedir. Ücret; uygulanacağı yıldan önce TÜRKPATENT tarafından çıkarılan bir Tebliğ ile belirlenen hizmet ücreti, Tebliğ ile belirlenen hizmet ücretleri üzerinden 25.10.1984 tarihli ve 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’na göre tahakkuk ettirilen oranlarda Katma Değer Vergisi (KDV) ve 02.07.1964 tarihli ve 492 sayılı Harçlar Kanunu’na göre belirlenen harçların toplamından oluşmaktadır. Bu şekilde belirlenen ücret, TÜRKPATENT’in Resmî İnternet Sitesi’nde “işlem ücreti” adıyla ilan edilmektedir.
Mutat ücret belirleme usulü, 2024 yılında uygulanacak hizmet ücretlerinin belirlenmesine ilişkin Tebliğ’in henüz yayımlanmamış olması nedeniyle önceki yıllardan farklılaşmış ve uygulamaya ilişkin bir kısım tereddütlerin ortaya çıkmasına neden olmuştur. Tebliğ’in, uygulanacağı yıldan önceki yılın sonunda yayımlanmamış olması, marka vekilliği ve patent vekilliği sınavlarının 2023 yılının sonunda gerçekleşmemesinin ardından, son zamanlarda mutat uygulamadan farklılaşan ikinci önemli durum olarak karşımıza çıkmaktadır.
22.12.2016 tarihli ve 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu (SMK) m.2/2,j hükmüne göre; ücret, SMK kapsamında yer alan hizmetlere ilişkin olarak ilgili mevzuat hükümlerine göre TÜRKPATENT tarafından belirlenen, varsa vergi ve harç dâhil ücreti ifade etmektedir. Anılan hükümle uyumlu şekilde Sınai Mülkiyet Kanunun Uygulanmasına Dair Yönetmelik (Yönetmelik) m.3/1,s hükmüne göre; ücret, Yönetmelik kapsamında yer alan hizmetlere ilişkin olarak ilgili mevzuat hükümlerine göre TÜRKPATENT tarafından belirlenen, varsa vergi ve harç dâhil ücreti ifade etmektedir.
31.12.2022 tarihli ve 32060 (5. Mükerrer) Resmî Gazete’de yayımlanan, 01.01.2023 tarihinde yürürlüğe giren Türk Patent ve Marka Kurumunca 2023 Yılında Uygulanacak Ücret Tarifesine İlişkin Tebliğ (BİK/TÜRKPATENT:2023/1) (2023 Ücret Tebliği) ile 08.07.2023 tarihinden geçerli olmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe giren 13.07.2023 tarihli ve 32247 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Harçlar Kanunu Genel Tebliği (Seri No:93) Eki’nde yer alan harçlara göre belirlenen ücretler; 2023 yılının son anına kadar TÜRKPATENT’in Resmî İnternet Sitesi’nde yayımlanmış ve işlemlere esas alınmıştır.
2024 yılının başından itibaren TÜRKPATENT’in Resmî İnternet Sitesi’ndeki işlem ücretlerine ilişkin sayfalara erişim sağlanamamakta ve “Sayfa Bulunamadı” uyarısıyla karşılaşılmaktadır. Bu erişim sorununun, 2024 yılında uygulanacak hizmet ücretlerinin belirlenmesine ilişkin Tebliğ’in henüz yayımlanmamış olmasından kaynaklandığı düşünülmektedir.
2024 yılında TÜRKPATENT nezdinde gerçekleştirilecek işlemlerin hangilerinden ne miktarda harç alınacağı bakımından herhangi bir hukuki boşluk bulunmamaktadır. Gerçekten 01.01.2024 tarihinde yürürlüğe giren, 30.12.2023 tarihli ve 32415 (2. Mükerrer) sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Harçlar Kanunu Genel Tebliği (Seri No:94) ile söz konusu işlemlerden alınacak harçlar %58,46 oranında artırılarak Tebliğ’in Eki’nde belirlenmiştir. Ancak 2024 yılında TÜRKPATENT nezdinde gerçekleştirilecek işlemlerin hangilerinden hizmet ücreti alınacağı, bu ücretlerin ne miktarda olacağı ve hatta işlemlerden ücret alınıp alınamayacağı konusu tartışmalıdır. Bu tartışmaların temelini, 2023 Ücret Tebliği’nin hâlen yürürlükte olup olmadığı sorunu oluşturmaktadır.
2023 Ücret Tebliği’nin içeriğinde, anılan düzenleyici işlemin süreli olduğu sonucuna ulaşmaya elverişli herhangi bir hüküm yoktur. Ne var ki Tebliğ’in başlığında yer alan “2023 Yılında Uygulanacak” ifadesi, Tebliğ’in yürürlükte kalacağı süreye ilişkin tereddüt uyandırabilecek niteliktedir. Bu bağlamda Tebliğ’in süreli bir düzenleme olduğu ve 2023 yılıyla birlikte sona erdiği, 2024 yılında uygulanacak ücret Tebliğ’i yayımlanmadığı için, yeni bir ücret Tebliğ’i yayımlanana kadar, TÜRKPATENT nezdinde yapılacak işlemler için hizmet ücreti ve KDV alınamayacağı, sadece harç alınabileceği yönünde yorumlar yapılabilir. Kanaatimizce, içeriğinde süreli olduğuna ilişkin herhangi bir hüküm bulunmayan Tebliğ’in, yalnız başlığında yer alan ifade nedeniyle süreli olduğu yönünde yapılabilecek yorumlar yerinde olmayacaktır. Zira bir düzenleyici işlem, açıkça süreli olduğu belirtilmedikçe ve bir başka düzenleyici işlemle yürürlükten kaldırılmadıkça hukuk dünyasında varlığını sürdürmeye devam edecektir.
2023 Ücret Tebliği’nin, 2024 Ücret Tebliği yayımlanana kadar yürürlükte kalacağı, 2023 Ücret Tebliği’nde belirtilen işlem ücretlerine, bu ücretler üzerinden tahakkuk ettirilecek KDV ile güncel harçların eklenmesi suretiyle 2024 yılında uygulanacak ücretlerin belirlenmesi gerektiği, sorunun çözümüne ilişkin bir başka yorumdur. 2023 Ücret Tebliği’nin içeriğinde düzenlemenin süreli olduğuna ilişkin hüküm bulunmaması, Tebliğ’lerin ancak kendisinden sonra gelen Tebliğ’de yer alan hükümlerle yürürlükten kaldırılabileceği ve henüz 2023 Ücret Tebliği’ni yürürlükten kaldıran düzenleyici bir işlem olmaması, anılan yorumların hukuki argümanlarını oluşturmaktadır. TÜRKPATENT Elektronik Başvuru Sistemi (EPATS) üzerinden gerçekleştirilen işlemlerde tahakkuk eden ücretler incelendiğinde, TÜRKPATENT’in de belirtilen yorum doğrultusunda işlemleri sürdürdüğü sonucuna ulaşılmaktadır. Kanaatimizce uygulamanın bu yorum çerçevesinde oluşması isabetlidir. Zira bu uygulama; belirsizliği geçici de olsa ortadan kaldırmakta ve SMK ile Yönetmelik’te ücretin ödenmesine sonuç bağlanan hükümlerin uygulanabilirliğini sağlamaktadır. Ancak bu yöntem, hâlihazırda işlemlerin devam etmesi için pratik olsa da bünyesinde başkaca sorunları da barındırmaktadır. Örneğin; 10.01.2024 tarihinde yürürlüğe girecek olan markaların TÜRKPATENT tarafından iptal edilmesine ilişkin işlem süreçleri bakımından, 2023 Ücret Tebliği’nde herhangi bir hizmet ücreti belirlenmediğinden ve bu işlemler için alınacak harç da olmadığından, 2024 Ücret Tebliği’nin, 10.01.2024 tarihine kadar yayımlanmaması durumunda, markaların idari iptaline ilişkin işlemlerin ücret ödenmeksizin yapılması gibi bir sonuç ortaya çıkacaktır. Mevcut uygulamaya ilişkin bir başka sorun ise 2024 Ücret Tebliği’nin yakın zamanda yayımlanacağı ve hizmet ücretlerinin artırılacağı varsayımında, 2024 yılının henüz başındayken nihai işlem maliyetlerinin ikinci kez değişecek olmasıdır. Bu durum işlemlerin tarafları ve vekiller bakımından maliyet planlaması yapmayı güçleştirmektedir.
Sınai mülkiyet haklarının elde edilmesi, sona ermesi, bu haklar üzerinde sair tasarrufta bulunulması bakımından oluşacak maliyetlerin öngörülebilmesi, işlemlerin taraflarının ve vekillerin mali planlamalarını yapabilmesi, ücret ödenmemeye bağlanan sonuçların doğup doğmayacağı konusunda ortaya çıkabilecek olası tereddütlerin engellenmesi bakımından 2024 Ücret Tebliği’nin hızlıca yayımlanması oldukça önemlidir. Yaşanan belirsizliğin ilerleyen yıllarda tekrarlanmaması için yayımlanacak Tebliğ’lere, söz konusu Tebliğ’lerin yürürlükten kaldırılmadığı sürece uygulanmaya devam edeceğine ilişkin açık bir hüküm eklenmesinin de yerinde olacağı değerlendirilmektedir. Temennimiz, tereddütleri giderecek ve hukuki boşluğa mahal vermeyecek bir içerikle, 2024 yılında TÜRKPATENT nezdinde gerçekleştirilen işlemlere ilişkin hizmet ücretlerinin belirleneceği Tebliğ’in bir an önce yürürlüğe girmesi yönündedir.
Osman Umut KARACA
Ocak 2024