Coğrafi İşaret ve Geleneksel Ürün Adı Kullanımında Logo

Amblem içerikli yazının devamındaki bu makalenin konusunu, coğrafi işaret (Cİ) ve geleneksel ürün adı (GÜA) kullanımdaki logo kavramı oluşturuyor.

Yazıda; Marmaris Çam Balı ve Çakallı Menemeni gibi Cİ ve GÜA’larının tescildeki adlarıyla birlikte görselin/işaretin (varsa etiketlerin) uygulamada hangi isimle adlandırıldığı ve bu işaretlerin değerlendirilmesindeki esasların neler olduğu örnekler üzerinden açıklanacaktır.

Logo, hiç şüphesiz Sınaî Mülkiyet Hakları konusunda bilgi sahibi kişilere çok tanıdık gelecek bir kelimedir. Ancak Cİ ve GÜA ile birlikte tescil belgelerinin bazılarında yer alan bu görseller/işaretler, Marka Hukukunun sağladığı inhisari haktan ayrı bir anlam içerir. Cİ ve GÜA tescillerinde bulunan görsellerin/işaretlerin derinlemesine düşünüldüğünde, özünde markanın fonksiyonlarını barındırdığını ifade etmek mümkündür. Ancak konuyu Cİ ve GÜA tescilinin sağladığı hakkın niteliği kapsamında değerlendirdiğimizde, Cİ ve GÜA’nın tescil belgelerinde görsel/işaret bulunuyor ise “ortak mülkiyet hakkı”na konu olacağı değerlendirilir.

Bu bağlamda kısa bir giriş yaptıktan sonra logo kelimesinin Cİ ve GÜA tescilleri için aşağıdaki tanımın yapılmasının yararlı olacağı düşünülmektedir.

Cİ ve GÜA için başvuru yapan veya tescil ettirenin belirlediği, özel olarak tasarlanmış benzer ürünlerden ayırt ediciliği sağlayan ve baskı vb. yollar ile çoğaltılabilen görseller/işaretler logo olarak tanımlanabilir.

Logo, tescilli Cİ ve GÜA’na yardımcı bir unsur olarak tüketicinin farkındalığını arttırmak amacıyla ürünün tanıtım ve pazarlanmasında kullanılır.

Mülga 555 sayılı Coğrafi İşaretlerin Korunması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname (555 sayılı KHK) Mad. 8/(h) ve ilgili KHK Yönetmelik Mad. 5/(h) bentlerinde başvuru şartları arasında “Menşe adı veya mahreç işaretinin kullanım biçimi, markalama, işaretleme veya etiketleme şekillerini ayrıntılarıyla açıklayan bilgiler” yer alır.

6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu (6769 sayılı SMK) Mad.37/1(h)-2(e) ve ilgili SMK Yönetmeliğinin Mad.35/3(i)-4(f) bentlerinde başvuru şartları arasında “Coğrafi işaretin ya da geleneksel ürün adının kullanım biçimi ve varsa etiketleme ve ambalajlama usullerini açıklayan bilgiler” yer alır.

Mülga 555 sayılı KHK ve ilgili yönetmeliği ile 6769 sayılı SMK ve ilgili yönetmeliğinde açık olarak “logo” ibaresinin bulunmadığı ve tanımının yer almadığı görülür.

Türk Patent ve Marka Kurumunun (TÜRKPATENT) www.ci.gov.tr adresindeki veri tabanında buluna tescilli Cİ ve GÜA ile Resmi Coğrafi İşaret ve Geleneksel Ürün Adı Bülten yayımları incelendiğinde, eski tarihli tescillerin kullanım biçimi bölümündeki görsellerin genel olarak “etiketleme” ve/veya “markalama” şeklinde adlandırıldığı, ayrıca Coğrafi İşaretler Daire Başkanlığının kurulmasından sonraki tescillerin kullanım biçimi bölümündeki görsellerin de genel olarak “logo” ve/veya “etiket” ile ifade edildiği görülür.

Bu kapsamda 6769 sayılı SMK’da “varsa etiketleme” bilgisinin özel tasarlanmış logo/etiket vb. olarak adlandırıldığı sonucuna varılır.

Diğer yandan ilgili hükümlerde “varsa etiketleme”nin açık olarak tanımı bulunmadığından, gelişen teknolojinin ticari yaşam üzerindeki etkisi ile farklı isimler ve yöntemler ile kullanım biçiminin belirlenebileceği değerlendirilebilir.

Cİ ve GÜA tescil başvurularında ya da tescil sonrasında yapılan değişiklik talepleri ile ilgili ürün için özel olarak tasarlanan logonun sicile kaydedilmesi mümkündür. Logo vb. belirlenmesi ve bu işaretin kullanım şekli başvuru yapan veya tescil ettirenin isteğine bağlıdır.

6769 sayılı SMK ile denetim raporlarının yılda bir kez TÜRKPATENT’e gönderilmesi yükümlülüğü bulunur. Bu yükümlülük kapsamında tescil ettirenin, tescil belgesindeki tüm bilgiler esas olmak üzere, konumuz özelinde kullanım biçiminde açıklanan hususları tekrar değerlendirmesi gerekliliği ortaya çıkmıştır. Bununla birlikte giderek artan Cİ ve GÜA başvurularındaki logo vb. görsellerinin varlığı da dikkate alındığında, buradaki logo kavramının tanımı, nasıl kullanılacağı, hukuki boyutu ve sağladığı hakkın niteliği vb. konular önem kazanır.

Cİ ve GÜA’nın tescil belgesinde, logo vb. işaret bulunuyor ise sicilin “Kullanım Biçimi” bölümündeki açıklamalara uygun kullanılmalıdır.

TÜRKPATENT’in formları incelendiğinde Elektronik Başvuru Sistemi (EPATS) içerisinde “logo/etiket/hologram vb.” olarak belirtilen özel alanın yer aldığı, benzer şekilde EPATS öncesindeki formlarda da ilgili alanın bulunduğu görülür.

Logoda Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar

Uygulamada karşılaşılan örneklerden yola çıkılarak, Cİ ve GÜA’nın kullanımında özel olarak tasarlanan logo vb. işaretlerde dikkat edilmesi gereken hususlar genel anlamda oluşturulmuştur. Bununla birlikte mevcut açıklamalar, örnekler ile sınırlı olmayıp süreç içinde artması mümkündür.

Bir diğer Sınaî Mülkiyet Hakkı olan Marka Hukukunun mutlak ret sebepleri, Cİ ve GÜA için özel olarak tasarlanan logo vb. ürün üzerindeki kullanımlarının değerlendirilmesinde önemli etkiye sahiptir. Şüphesiz buradan, Cİ ve GÜA’nın sağladığı “ortak mülkiyet hakkı” yönüyle de ayrıca değerlendirilerek karar verildiği sonucuna varılır.

Zorunlu olmamakla birlikte tescil başvurularında logo ya da tescil sonrasındaki logo ile bu işarete bağlı kullanım biçimi bölümünün değişikliği taleplerinde dikkat edilmesi gereken hususlar genel olarak aşağıda listelenmiştir.

Cİ ve GÜA için özel olarak tasarlanan logo vb. işaretleri;

Özgün ve anlaşılır olmalı,
Coğrafi alan, bölge, yöre vb. isim ile ürünün adı dışında inhisari hakka konu olabilecek kelime/ibare vb. unsurlar bulunmamalı,
Ortak kullanım hakkı oluşturacağından başvuru yapan veya tescil ettirenin bilgileri bulunmamalı,
Slogan içermemeli,
%100 doğal, besleyici, sağlıklı vb. beslenme ve sağlık beyanları içermemeli,
Türk Bayrağı gibi unsurlar içermemeli,
Dini ve kamusal değerler içermemelidir.