Taklit ürün sorunu farklı sektörlere ait ürünlerde karşımıza çıkmaktadır. Aklıma ilk gelen sektörleri; giyim, kozmetik, parfümeri, makine ve taşıt yedek parçası, temizlik ürünleri, oyuncak ve hatta ilaçlar olarak sayabilirim.
Birçok ürünün taklidi ile karşılaşmış veya en azından duymuş olsam da, bugün okuduğum bir haberde orijinal olmama iddiasına konu ürünün Porsche markalı bir otomobil olması beni gerçekten şaşırttı. Vakayı benim için daha da ilginç kılan ise iddiaların muhatabının ünlü komedyen Jerry Seinfeld olmasıdır.
Jerry Seinfeld, Seinfeld dizisiyle dünya çapında şöhreti yakalamıştır. 1989-1998 yılları arasında 9 sezon yayınlanan sitcom, Jerry Seinfeld ve 3 yakın arkadaşı (George Costanza, Cosmo Kramer, Elaine Benes) odağında günlük yaşamın parodisini yapmaktadır. Dizi, “hiçbir şey hakkında bir şov” olarak betimlenmektedir ve tutkunları (ben dahil) tarafından yıllar boyunca zevkle takip edilmiştir.
Seinfeld dizisinin efsanevi bölümleri bulunmaktadır ve kişisel favorim “The Soup Nazi (Nazi Çorbacı)“ bölümüdür. Diziyi sevenlere hatırlatmak, tanışmak isteyenlere ise fikir vermek amacıyla “The Soup Nazi” bölümüne ait kısa bir videonun bağlantısını aşağıda paylaşıyorum.
Jerry Seinfeld yeteneği ile meşhur ve zengin olmuştur, sonrasında da kendisine pahalı bir zevk edinmiştir: “Porsche koleksiyonerliği”.
Seinfeld, dünyanın en geniş Porsche koleksiyonlarından birisine sahiptir ve koleksiyonunun en geniş olduğu dönemde birçoğu klasik modellerden olmak üzere 46 adet Porsche markalı otomobilin sahibi olduğu belirtilmiştir (https://moneyinc.com/most-expensive-cars-jerry-seinfeld-owns/).
Koleksiyonerler belirli aralıklarla koleksiyonları yenileyip, eksiltme de yapabilir. Seinfeld de 2016 yılında Porsche koleksiyonundan 18 taşıtı satışa çıkartmış ve bunlardan 17’si satılmıştır. Sıkı durun 22 milyon 250 bin Amerikan Doları bedelle satışlar gerçekleştirilmiştir.
Derken 2019’a geldiğimizde; Seinfeld’in başını ağrıtacak bir iddia ortaya atılmış, Seinfeld dava edilmiş ve devamında kendisi de ayrı bir dava açmıştır.
Fica Frio Limited, 2016 yılındaki açık artırmada Seinfeld’den 1958 model bir Porsche otomobili 1,54 milyon Amerikan Doları karşılığında satın almıştır. Fica Frio Limited sonraki dönemde otomobilin orijinal olmadığını tespit etmiş ve Seinfeld’den zararın tazminini talep etmiştir. İddiaya göre Seinfeld 2018 yılında firmaya bir sesli mesaj bırakmış özür dilemiş ve geri ödeme yapacağını belirtmiştir; ancak geri ödeme yapılmamıştır. Fica Frio Limited bunun üzerine Şubat 2019 başında Jerry Seinfeld aleyhine dava açmış ve hem ödediği bedeli talep etmiş hem de çeşitli zararlarının tazminini istemiştir. Seinfeld cephesinden yapılan ilk açıklamada komedyenin iyi niyetle hareket ettiği, davacıdan iddiaları hakkında delil talep ettiği, ancak bu isteğine yanıt verilmeden dava açıldığı belirtilmiştir. (https://www.usatoday.com/story/life/people/2019/02/02/jerry-seinfeld-sued-over-sale-porsche-alleged-fake/2755807002/)
Hikaye burada sona ermiyor.
Jerry Seinfeld, dava konusu otomobili satın aldığı European Collectibles firmasına karşı Şubat 2019’un sonlarında dava açmıştır. Davada; Seinfeld’in otomobili davalıdan 2013 yılında 1,2 milyon Amerikan Doları bedelle satın aldığı, Seinfeld’in otomobil alım-satımını kar amaçlı yapmadığı, dünyanın en büyük Porsche koleksiyonlarından birisine sahip olduğu, kendisine karşı açılan davadan sonra European Collectibles firmasıyla bağlantı kurarak, bu firmanın Fica Frio Limited’le temasa geçip sorunu çözmesini talep ettiği, ancak European Collectibles’ın bu yönde bir girişimde bulunmadığı belirtilmiştir. Buna ilaveten, Seinfeld’in alım ve satımı, European Collectibles firması tarafından kendisine verilen gerçeklik belgesine dayanarak yaptığının da altı çizilmiştir. Bu bağlamda Seinfeld, orijinal olmadığı ön sürülen otomobili, orijinal olduğunu düşünerek aldığını, satıcı firmanın kendisine gerçeklik belgesi verdiğini, satışı da bu belgeye dayanarak yaptığını belirtmekte ve sorumluluğun ilk satıcı European Collectibles firmasına ait olduğunu öne sürmektedir. (https://www.usatoday.com/story/life/2019/02/25/seinfeld-sues-california-car-dealer-over-counterfeit-58-porsche/2986829002/)
European Collectibles ise şu ana dek konu hakkında bir açıklama yapmamıştır.
1958 model bir Porsche’nin taklidi nasıl olur veya yapılır sorusu bu bağlamda ortaya çıkmaktadır. Kanaatimizce, orijinallik söz konusu değilse, en büyük olasılık ilk satıcı European Collectibles’ın başka bir modelde veya yıla ait bir Porsche otomobili renove ederek, 1958 model bir Porsche olarak satması olabilir. Yoksa, taklit endüstrisi 1958 yılına ait klasik bir modeli taklit edebilecek derecede gelişkin midir veya 1,5 milyon dolarlık bir satış söz konusu ise bu olasılığı dikkate almak gerekebilir mi? Arabalarla ilgisi “Beni bir yerden bir yere götürebilen dört tekerlikli ulaşım aracı en iyi otomobildir.” düzeyinde olan benim gibiler için yorum yapması zor sorular kuşkusuz.
Gene de işin içinde Seinfeld olunca hatıralar depreşti ve diziyi hatırlamak iyi geldi. Seinfeld’i seven tüm okurlarımızın da ilgisini çekeceğinden eminim.
Önder Erol ÜNSAL
Şubat 2019
unsalonderol@gmail.com