Apple firmasının kendisine ait sınai mülkiyet haklarını en etkin biçimde korumaya yönelik çabası yalnızca çok bilinen “Apple v. Samsung” patent çatışmasıyla veya patent konusuyla sınırlı değildir. Marka ilana itirazlarına ilişkin inceleme yapan veya süreçleri takip eden herkes, Apple’in kendisine ait markalarla herhangi bir şekilde ilişkilendirdiği her markaya itiraz ederek marka haklarını da en etkin biçimde korumaya gayret ettiğini bilmektedir. Bununla birlikte, aşağıda detayları verilecek vakada, Apple, kendisini görmeye alışık olduğumuz hakkını korumaya gayret eden taraf kimliğinden sıyrılarak, bu kez önceki hak sahibinin karşısındaki tarafta yer almıştır.

Henüz bir iPhone veya başka bir akıllı mobil cihaz sahibi olmamakla birlikte, karımın iPhone’u dahil birçok akıllı telefonunu kurcalayarak, bu sevimli görünümlü aletleri tanımaya gayret etmiş bulunmaktayım. Muhtemelen, eski moda bir insan olarak, telefonu halen konuşma aracı olarak gören birisi olduğumdan, akıllı telefonların birbirinden farklı amaçlara yönelik çok sayıda uygulaması bana pratiklikten çok kaybolmuşluk hissi veriyor. Tüm kaybolmuşluk hissime ve ben bu kadar uygulamayı ne yapacağım fikrime rağmen, ilerlemeye ve daha da ötesi modaya muhalefet etmeyerek, 2013 yılına bir akıllı telefonla ve ilaveten ek akıllı cihazlarla girmeyi düşünüyorum.

Diğer tüm karmaşık uygulamalardan farklı olarak, bir akıllı (veya akılsız) telefonunun sahip olduğu en basit uygulama muhtemelen saattir. İsviçre Federal Demiryolları (SBB) ve Apple arasında ortaya çıkan marka ihtilafı, Apple akıllı cihazlarında kullanıma yönelik yeni mobil işletim sistemi IOS6’da kullanılan saat uygulamasının görünümünden kaynaklanmaktadır.

SBB tarafından İsviçre’deki tüm garlarda kullanılan ve başlıca ayırt edici özelliği, gar görevlilerinin trenlere durma-kalkma talimatı verirken kullandığı kırmızı işaret tabelasına benzeyen kırmızı saniye göstergesi olan, SBB saati 1944 yılından bu yana kullanılmaktadır. 1944 yılında SBB çalışanı Hans Hilfiker tarafından saati tasarlamış, saat sonradan İsviçre Demiryolları Resmi Saati olmuş ve İsviçre’deki tüm demiryolları garlarında kullanılmaya başlanmıştır. Saatin bir diğer önemli özelliği ise, saniye göstergesinin saat 12 hizasına 58,5. saniyede gelmesi, saat 12 hizasında 1,5 saniye beklemesi ve hareketine bu beklemenin ardından devam etmesidir. Bunun nedeni, muhtemelen kırmızı saniye göstergesinin tasarımıyla ilintili senkronizasyonun sağlanmasıdır. Yukarıda bahsedilen ayırt edici ve kendine özgü özellikleri SBB saatini bir ikon haline getirmiş ve SBB saati, önemli marka tasarımlarıyla birlikte anılır hale gelmiştir. Saatin, lisans hakları ise Mondaine firmasına verilmiştir. Mondaine firması uzun yıllardır SBB saatlerini lisanslı olarak kol saati biçiminde üretmekte ve piyasaya sunmaktadır.

SBB, bu ikonik saat tasarımını İsviçre’de tescilli marka olarak da korumaktadır.

Apple yukarıda görsel özellikleri tarif edilen saati, izinsiz ve lisanssız olarak akıllı telefonlarda kullanmaya başlayınca, SBB’den ihtar almıştır. İhtar üzerine taraflar görüşmüş ve saatin Apple tarafından iPad ve iPhone gibi cihazlarda kullanımı hakkında anlaşmaya varılmıştır. Taraflar arasındaki uzlaşma SBB web sayfasında ilan edilmekle birlikte, uzlaşmanın detaylarına ve lisans ücretinin miktarına açıklamada yer verilmemiştir. Taraflar lisans ücretini açıklamamış olmakla birlikte, bu miktarın 21 milyon Amerikan doları olduğuna yönelik iddialar, internette (http://www.forbes.com/sites/timworstall/2012/11/11/apple-actually-pays-for-some-intellectual-property-21-million-to-the-swiss/) yer almaya başlamıştır.

Bir saat tasarımı için 21 milyon Amerikan doları tutarında lisans bedeli ödemek biz fanilerin kulağına çok büyük bir rakam olarak gelmektedir, miktar muhtemelen Apple için aynı derecede büyük değildir veya Samsung’tan patent konusunda aldıkları tazminatı lisans bedelini ödemek için kullanabilirler. Bu işten en karlı çıkacak kesimin SBB’nin yeni trenleri, yenilenmiş istasyonları, daha konforlu vagonları (yeni hatları diyemiyorum çünkü neredeyse her köye tren gidiyor) ile hizmet alacak İsviçre vatandaşları (veya -benim gibi- geçici İsviçre misafirleri) olacağı ise kesin gibi gözüküyor. 

Önder Erol Ünsal

Kasım 2012