6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu’nun (6769 sayılı SMK) yürürlüğe girişinin ardından, Coğrafi İşaret ve Geleneksel Ürün Adı alanında getirilen önemli yeniliklerden biri de, hiç şüphesiz amblem tanımının yapılarak yasal düzenlemenin gerçekleşmesidir.
Bu anlamda 29 Aralık 2017 tarih ve 30285 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanıp 10 Ocak 2018 tarihinde yürürlüğe giren Coğrafi İşaret ve Geleneksel Ürün Adı Amblem Yönetmeliği amblem konusundaki ilk yasal düzenlemeyi oluşturur.
Amblem, coğrafi işaret ve geleneksel ürün adlarının 6769 sayılı SMK hükümlerine uygun olarak tescil edilmiş olduğunu gösteren işaret olarak tanımlanır (Amblem Yönetmelik 3).
Amblemi Kimler Kullanabilir?
Coğrafi işaret ve geleneksel ürün adı amblemleri TÜRKPATENT nezdinde tescilli bulunan ilgili ürünleri, tescil belgesinde belirtilen coğrafi sınırda, ürünün ayırt edici özelliği, üretim metodu ve denetim esaslarına uygun olarak üreten ve pazarlamasında faaliyette bulunanlar tarafından kullanılabilir.
Kanunda yer alan amblemin tescile konu ürünü üreten ve pazarlamasında faaliyette bulunanlar tarafından kullanılabileceği ifadesinden, kullanımın fiziksel olarak ürünün ticarete konu olması durumunda gerçekleşebileceği doğrudan anlaşılmaktadır. Ancak günümüz dijital ortamı dikkate alındığında ilgili kullanımın daha genel yorumlanması gerektiği değerlendirilmiştir. Bu bağlamda tescile konu ürünlerin dijital ortamda ticarete konu olması halinde de amblem kullanımın bulunması gerektiği sonucuna varılabilir.
Amblem Kullanımının Önemi
Amblem kullanım hakkındaki hukuki düzenleme ile TÜRKPATENT nezdinde tescilli bulunan coğrafi işaret (menşe adı ve mahreç işareti) ile geleneksel ürün adlarının ticarete konu olması halinde toplumda farkındalığı oluşturmanın temel hedefleri arasında yer aldığı anlaşılır. Şüphesiz amblem kullanımı, tüketiciye sürdürülebilir denetim sistemi ile güven oluşturup üründe katma değer yaratmanın önemli bir aracıdır.
Sözkonusu amblemlerin TÜRKPATENT’in resmi internet sitesinden ücretsiz temin edilmesi (Amblem Yönetmelik 5/1) mümkün olmakla birlikte tescil ettirenin güncel tutacağı “Üretici ya da Pazarlamada Faaliyet Gösterenler”in listesini esas alarak amblem kullanımını denetim sistemi ile takip etmesi gerekir.
Amblem Kullanımı Zorunlu mu?
Türkiye’de tescilli coğrafi işaretlerin ticarete konu olduğu alanlarda coğrafi işaret adı ile birlikte amblemin kullanımı zorunludur (Amblem Yönetmelik 4/2). Diğer yandan tescilli geleneksel ürün adında amblem kullanımı zorunlu değildir (Amblem Yönetmelik 4/3).
Ancak tüketicinin dikkatini çekebilmek ve benzer ürünlerden farklı nitelikte ürün olduğunu açıklamak amacıyla geleneksel ürün adı ambleminin de uygun şekilde kullanılması yararlı olacağı değerlendirilir.
Coğrafi işaret amblem kullanımındaki istisna ise ülkemizin taraf olduğu ikili veya çok taraflı anlaşmalar kapsamında korunması bulunan yabancı menşeli coğrafi işaretler için amblem kullanımı zorunluluğu bulunmadığı yönündedir (Amblem Yönetmelik 4/2).
Amblem Nasıl Kullanılmalı?
Tescilli coğrafi işaret ya da geleneksel ürün adına konu ürün veya ambalajının üzerine tescil belgesindeki adı ile birlikte ilgili amblem yapıştırılmalı ya da basılmalıdır (Amblem Yönetmelik 4/2). Ambalajlar üzerindeki amblemin çapı 15 milimetreden küçük olmayacak şekilde kullanılmalıdır (Amblem Yönetmelik4/6).
Diğer yandan tescilli ürünün niteliği gereği ambalajsız ticarete konu olması durumunda tescil belgesindeki adı ile birlikte amblem işletmede görülebilecek şekilde sergilenmelidir (Amblem Yönetmelik4/2).
Menşe adı ambleminde kırmızı, mahreç işareti ambleminde yeşil ve geleneksel ürün adı ambleminde turkuaz renkleri hâkim olup amblemlerin siyah-beyaz renkteki formları amblem yönetmeliğinde tanımlanmıştır (Amblem Yönetmelik 7/2-4).
Bununla birlikte amblemin renkli zemin üzerindeki kullanımında görünürlüğü arttırmak amacıyla amblemin etrafında beyaz renkli dış daire kullanılabileceği belirtilmiştir (Amblem Yönetmelik 7/3).
Amblem Dili
Türkiye’de piyasaya sunulan, tescilli coğrafi işareti ve geleneksel ürün adını taşıyan ürünlerin üzerinde Türkçe amblemlerin kullanılması gereklidir (Amblem Yönetmelik 6/1).
Diğer yandan ürünün dış ticarete konu olması durumda yabancı dilde amblem kullanımı tercih edildiğinde TÜRKPATENT’in resmi internet sitesinden bu amblemler temin edilebilir (Amblem Yönetmelik 6/2). İlgili hükümde “yabancı dilde amblem kullanımı” tanımı ile yabancı dil konusunun genel tutulduğu anlaşılır.
TÜRKPATENT’in resmi sitesi incelendiğinde yabancı dilde sınırlama olduğu ve sadece İngilizce amblemlerin yayımlandığı görülür ancak Amblem Yönetmeliğin ilgili maddesi kapsamında farklı dillerde de amblemin yayımlanmasının süreç içinde değişen ve dönüşen ticari yaşam içinde mümkün olduğu değerlendirilir.
AMBLEMLER
Coğrafi İşaret Amblemleri
Menşe Adı Amblemi
Renkli menşe adı ambleminin dış kenarında kırmızı renkli sıralı üçgenler bulunmaktadır. Bir sonraki dairenin sarı renkli zeminin üst bölümünde TESCİLLİ COĞRAFİ İŞARET. MENŞE ADI ve alt bölümünde TÜRK PATENT VE MARKA KURUMU bilgileri kırmızı renkte yazılıdır. Bununla birlikte dairenin orta bölümündeki kırmızı renkli zemin üzerinde Türkiye haritasının görseli iki köşeli parantez içinde sarı renkle yerleştirilmiştir. Ayrıca benzer şekilde siyah ve beyaz renkli amblem görselleri de bulunmaktadır.
Mahreç İşareti Amblemi
Mahreç işareti ambleminin dış kenarında yeşil renkli sıralı üçgenler bulunmaktadır. Bir sonraki dairenin sarı renkli zemininin üst bölümünde TESCİLLİ COĞRAFİ İŞARET. MAHREÇ İŞARETİ ve alt bölümünde TÜRK PATENT VE MARKA KURUMU bilgileri yeşil renkte yazılıdır. Bununla birlikte dairenin orta bölümünde Türkiye haritasının görseli iki köşeli parantez içinde sarı renkle yerleştirilmiştir. Ayrıca benzer şekilde siyah ve beyaz renkli amblem görselleri de bulunmaktadır.
Geleneksel Ürün Adı Amblemi
Renkli geleneksel ürün adı ambleminin dış kenarında turkuaz renkli sıralı üçgenlerden oluşmaktadır. Bir sonraki dairenin sarı renkli zeminin üst bölümünde TESCİLLİ GELENEKSEL ÜRÜN ADI ve alt bölümünde TÜRK PATENT VE MARKA KURUMU bilgileri turkuaz renkte yazılıdır. Bununla birlikte dairenin orta bölümünde Türkiye haritasının görseli iki köşeli parantez içinde sarı renkle yerleştirilmiştir. Ayrıca benzer şekilde siyah ve beyaz renkli amblem görselleri de bulunmaktadır.
Amblem Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
Coğrafi İşaret ve Geleneksel Ürün Adı Amblemi, tescil belgesinde tanımlanan türüne uygun olarak kullanılmalı ve üzerinde herhangibir değişiklik yapılmamalıdır (AmblemYönetmelik 4/5).
Bu kapsamda aşağıda olası kullanım örnekleri kurgusal oluşturularak ile ilgili hüküm açıklanmaya çalışılmıştır.
Mart 2020
KAYNAKLAR
Paylaşım ve bilgilendirme için teşekkür ediyorum. İyi çalışmalar, saygılar,
Rica ederiz Fethi Bey, iyi günler dileklerimizle.