Siz ne düşünürsünüz serimizin üçüncü sorusu A.B.D. Patent ve Marka Ofisi (USPTO) kararları arasından geliyor.
Aşağıda görseline yer verilen “DYKES ON BIKES” marka tescil başvurusu USPTO’ya 28/04/2015 tarihinde yapılıyor. Başvurunun kapsamında 41. sıınfa dahil çeşitli hizmetler bulunuyor. Bunlar arasında; motosiklet kullanma alanında eğitim, sosyal eğlence etkinliklerinin organizasyonu, festival, sokak fuarı düzenleme tipinde eğlence hizmetleri başta geliyor. Hizmetlerin bir kısmının lezbiyen, biseksüel, cinsiyet değiştirmiş, vb. yönelim ve kimlikleri olanların onurlarını güçlendirme amaçlı olduğu da hizmet listesinde belirtiliyor. Merak edenler için İngilizce hizmet listesinin tamamını aşağıdaki şekildedir: “Education services, namely, providing workshops and instruction in the field of motorcycle riding and maintenance; Entertainment services in the nature of arranging social entertainment events; Entertainment services in the nature of organizing, arranging and conducting motorcycle riding excursions; Entertainment services in the nature of organizing and conducting parade contingents, community festivals, parade and festival events, street fairs, in-person learning forums, seminars,parties and rallies, all for educational, cultural and entertainment purposes, to support, organize and motivate women motorcyclists everywhere to do the same, thereby fostering pride in a wide variety of sexual orientations and identities, namely, lesbian, bisexual and transgender; Entertainment services, namely, participation in parade contingents, community festivals, parade and festival events, street fairs, in-person learning forums, seminars, parties and rallies, all for educational, cultural and entertainment purposes, to support, organize and motivate women motorcyclists everywhere to do the same, thereby fostering pride in a wide variety of sexual orientations and identities, namely, lesbian, bisexual and transgender; Organizing events in the field of motorcycle riding for cultural or educational purposes; Providing a website featuring entertainment information.”
“DYKES ON BIKES” işaretinde yer alan “dyke” kelimesinin Türkçe karşılığı lezbiyen kelimesinin argodaki kullanımı oluyor. Bir diğer deyişle dyke, argoda lezbiyenin karşılığı olarak kullanılıyor ve biz de bunu, Türkiye’de lezbiyenin argodaki karşılıklarından olan “lezboş” olarak çevirmeyi tercih ediyoruz. “DYKES ON BIKES” ibaresinin tam karşılığı bu durumda “MOTOSİKLET (BİSİKLET) ÜZERİNDE LEZBOŞLAR” olarak ortaya çıkıyor.
Bu noktada başvuru sahibi “SAN FRANCISCO DYKES ON BIKES WOMEN’S MOTORCYCLE CONTINGENT”in kar amacı gütmeyen lezbiyen bir motosiklet topluluğu olduğunu da belirtmeliyiz. Bir diğer deyişle, başvuru sahibi lezbiyenlerden oluşan bir topluluktur.
USPTO uzmanı başvuruyu ilk aşamada, “dykes” kelimesini aşağılayıcı bir tabir olarak değerlendirerek “aşağılayıcı markaların tescil edilemeyeceği” yönündeki kanun maddesine dayanarak reddediyor. Başvuru sahibi bu karara karşı itiraz ediyor.
Sizce USPTO Temyiz Kurulu’nun kararı ne yönde olmuştur? Karara yarın veya takip eden gün yer vereceğiz, bu aşamada yorumlarınızı bekliyoruz.
Yorum ve değerlendirmeleriniz için şimdiden teşekkürler.
Önder Erol ÜNSAL
Kasım 2017
Öncelikle bu denli ilgi çekici bir konu başlığına yer verdiğiniz için teşekkür ederiz.
‘Dyke’ kelimesinin Türkçe dilinde tam bir karşılığı yok ancak sizin de belirttiğiniz gibi ‘lezbo, lezboş’ olarak çevrilebilir. Özellikle maskülen lezbiyenleri aşağılamak üzere türetilmiş bir tabir. Markanın, ‘aşağılayıcı bir tabir içermesi’ nedeniyle reddi haklı bir gerekçe gibi gözükebilir ancak özellikle son dönemde, LGBTİ aktivistleri ve benzeri topluluklar, kendilerine yönelik bu tip tabirleri, toplumda farkındalık yaratmak amacıyla benimsemeyi tercih ediyor. Böylelikle kendileri için üretilmiş hakaret içerikli tabirleri, güç aldıkları bir söyleme dönüştürerek bu tabiri üretenlere gerekli cevabı vermiş oluyorlar. Marka başvurusunu yapan kuruluşun kar amacı gütmeyen ve zaten markada adı geçen ‘dyke’ların bizzat kendilerinden oluştuğunu düşünürsek, özellikle yakın zamanda LGBTİ hakları konusunda kendini aşmış ABD’nin Marka Ofisi-Temyiz Kurulu’ndan kararın temyiz edilmesi gerektiği hususunda bir karar çıktığı kesin.
Bir de Asyalı bir müzik grubu tarafından başvurusu yapılan ve Supreme Court’a kadar giden ‘Slants’ yani ‘çekik gözlüler’ mevzusu var ki; herkesin incelemesini tavsiye ederim:) Belki bir sonraki ‘Siz Ne Düşünürsünüz’ köşesinde yer verilebilir.
Kübra
Kübra Hanım,
Değerlendirmeniz için çok teşekkürler.
“The Slants” çok doğru bağlantı, o kararın USPTO boyutunu Ocak 2015’te yazmıştım. https://iprgezgini.org/2015/01/11/uspto-temyiz-kurulu-the-slants-karari-irklari-asagilayici-terimlerin-marka-olarak-tescili-mumkun-mudur/
Yüksek Mahkeme kararı 2017’de A.B.D.’ndeki en sansasyonel marka kararıydı, onu çok istememe rağmen henüz yazamadım maalesef. İlk geniş fırsatta artık. Zaten bu kararı da biraz The Salnts bağlantısı nedeniyle seçtim.
Bu yazının ikinci kısmı yarın.
Selamlar
Hükmün amacı, bir kimsenin veya topluluğun toplumda dışlanmasına, aşağılanmasına, ayrımcılığa maruz kalmasına yol açacak unsurların marka olarak kullanımına engel olmak şeklinde yorumlanırsa burada amaç unsuru gerçekleşmemiş görünmektedir. Başvuru sahibinin amacı kendisini(?) küçük düşürmek olmadığına göre temyiz kurulunun bu reddin aksine karar vermesi beklenmeli. Ayrıca yasak, üçüncü kişileri aşağılamak amacıyla başvuru yapanları kapsıyor gibi geldi bana.
İpek Hanım,
Yorumunuz için çok teşekkürler.
Yukarıdaki yorumda bahsettiğim “The Slants” kararında da, başvuru sahibi tam da bahsettiğiniz argümanlara dayanıyordu, o nedenle çok iyi yerden yakaladığınızı söylemek yerinde olacak.
Yazının ikinci kısmı yarın.
Selamlar
Bu ihtilafa sadece hukuki normlar açısından bakmak yeterli olmayacaktır. Özellikle hizmet listesinde yer alan cinsel kimlikleri toplum tarafından dışlanan bir kesimin onurlarını güçlendirme amaçlı faaliyetler de göz önüne alındığında buradaki “Dyke” kelimesinin farkındalığı artırma amaçlı kullanıldığı açıktır. Özellikle bunu talep eden kuruluşun bu alanda faal olduğu biliniyorken onlar için onur kırıcı bir yanı olmasından ziyade, markanın amaca hizmet eden bir yanı bulunmaktadır. Bu nedenle temyiz kurulunun aksi yönde karar vermesi gerekir.
Arzu Hanım,
Yorumunuz için teşekkürler.
A.B.D. mahkemeleri “The Slants”de konuyu ifade özgürlüğü açısından da tartıştı, sizin yaklaşımınız da sanırım ona benzer bir görüşü içeriyor.
Yazının ikinci kısmı yarın.
Selamlar
Yukarıda bahsedilmiş gerçi ama SCOTUS, “The Slants” kararı ile bazı ifadelerin “aşağılayıcı” olması nedeniyle kısıtlanmasının “First Amendment” kapsamındaki ifade özgürlüğünü ihlal ettiği gerekçesiyle Lanham Act’i kısmen Amerikan Anayasası’na aykırı bulmuştu.
Bu karar, benzer içerikteki “Redskins” davası için de emsal olmuş oldu ve oldukça tartışmalı olan “Redskins” davasının da ifade özgürlüğü kapsamında değerlendirileceği sonucuna varıldı.
“Dykes On Bikes” da bu iki uyuşmazlıkla benzer unsurları taşıyor; yani ana fikir “Dyke” kelimesinin aşağılayıcı olması. Halbuki “The Slants” kararı ile SCOTUS tarafından “First Amendment”ın Amerikalılara “incitici” olabilme hakkını tanıdığı değerlendirmesi yapılmıştı. Dolayısıyla herhangi başka bir hukuki argüman öne sürülmedikçe, “The Slants” kararının bu uyuşmazlık için de emsal teşkil edeceğini ve ifade özgürlüğü kapsamında bu markanın tesciline izin verileceğini düşünüyorum.
TTAB’in “The Slants” kararı önceki uygulaması “Dyke” kelimesi aşağılayıcı olduğu için markanın tescilini kabul etmemesi yönünde olurdu. Ancak “The Slants” kararı bu uyuşmazlık için emsal olacağından marka tescil edilecektir diye düşünüyorum.
Işıl Hanım,
Değerlendirmeniz için teşekkürler.
Hem sizin hem de Kübra Hanım’ın The Slants kararını hatırlatması çok yerinde oldu. Ben de zaten kafamın bir tarafında o karar bulunarak, bu vakayı seçmiştim.
SCOTUS kararı tam da aktardığınız gibi, zaten bu vaka da o karar ışığında değerlendiriliyor.
Selamlar
Benim anlayamadığım tescil ofisinin neden bu terimi aşağılayıcı bulduğu! Ön yargılı bir engelleme mi yoksa sadece kanuna mı uymuşlar çok emin olamadım. Kanımca mahkeme bu terimi lezbiyenler kullanmak istediği için aşağılayıcı bulmayarak tescil yönünde karar verecektir. İlginç bir olay. Teşekkürler
Filiz Hanım,
Değerlendirmeniz için teşekkürler.
Ofisin “dyke” kelimesini aşağılayıcı bulmasının nedeni, kelimenin argoda lezbiyenleri aşağılamak için kullanılan bir terim olması (lezbo gibi). Ön yargılı olduğunu sanmıyorum.
Yazının ikinci kısmı yarın.
Selamlar
Kelimenin kokenini tam bilememekle birlikte lezbiyen kelimesinin asagilayici olmadigi kanaatindeyim. Ancak eger oyle bir algi varsa, kanimca bu markayi tescil ettirmek isteyenin kim olduguna ya da niyetine bakmak subjektif bir bakis dogurur ve hukuken uygun degildir. Bir baskasi gercekten asagilama amaci tasirsa orada niyet okunarak red mi verilecektir? Topluluklarin amaci sosyolojik olarak dogru olabilir ancak marka degerlendirmesini sulandirabilecegi endisesi tasidim.
Selamlar.
Deniz Hanım merhaba,
USPTO’ya göre aşağılayıcı olan “lezbiyen” kelimesi değil, tersine argoda lezbiyenler için küçümseyici biçimde kullanılan “dyke” sözcüğünü (lezbo, lezboş diyebiliriz belki), aşağılayıcı olarak kabul edip ret kararı vermişler. Lezbiyenleri aşağılayıcı bir tabirin marka olarak tescilini engelleme niyeti diyebiliriz, belki.
Başvuru sahibi de USPTO’ya en kaba haliyle, biz zaten lezbiyen bir kuruluşuz, sizin aşağılayıcı bulduğunuz tabiri, -o algıyı yıkmak için- biz gururla taşıyoruz, size ne oluyor, ret kararı vermeniz doğru değil diyor.
Sizin vardığınız netice doğru bence de, kimin taşıdığına kullandığına bakarak, bir tabire aşağılayıcı veya değil demek, objektif ve doğru olmayacaktır.
Selamlar, teşekkürler.