Fikri Mülkiyet Hakları camiamızın duayen ismi M. Kaan Dericioğlu bir yazısını IPR Gezgini’nde yayınlama nezaketini gösterdi ve bizleri çok mutlu etti. Yeni yılın ilk yazısını Sayın Dericioğlu’nun kaleminden okuyacaksınız, kendisine teşekkürlerimizi sunuyoruz.
WIPO tarafından hazırlanan ve 2017 yılı verilerini içeren, Dünya Fikri Haklar Göstergeleri 2018, 3 Aralık 2018 günü duyuruldu.
Söz konusu göstergelere https://www.wipo.int adresinden ulaşılabilir.
Patent, faydalı model, marka, endüstriyel tasarım, bitki çeşitleri, coğrafi işaretler konularındaki 2017 yılında yapılan başvurular ve verilen belgeler bu yayında yer almıştır. Geçmiş yıllardaki verilere ek olarak, bu yıl, yaratıcı ekonomi kapsamında, ticaret, eğitim, bilim, teknik ve tıp sektörlerine ilişkin yayın ve gelir verileri ile, özel tema olarak, patent davası sistemi karakteristikleri belirtilmiş, Birleşik Krallık ile Amerika Birleşik Devletleri örnek alınarak istatistikler açıklanmıştır.
2017 yılında başvurusu yapılan; patent, faydalı model, marka, endüstriyel tasarım, bitki çeşitlerine ilişkin Dünya çapında toplam başvuru sayıları ile ilk üç ülke sayıları, giriş bölümünde sunulmuştur.
2017 yılı sayıları, 2016 yılı sayıları ile karşılaştırıldığı zaman, 2015 ve 2016 yıllarında olduğu gibi, marka başvuruları dışındaki konularda, önemli bir sayısal artışın olmadığı gözlenmiştir. Aşağıda sunulan tablo üç yılın Dünya çapında yapılan toplam başvuru sayılarını vermektedir:
2015-2017 Başvuru Sayıları (Dünya çapında toplam)
| Konu | 2015 | 2016 | 2017 |
| Patent Başvurusu | 2,887,300 | 3,125,100 | 3,168,900 |
| Faydalı Model Başvurusu | 1,205,400 | 1,553,280 | 1,761,200 |
| Marka Başvurusu | 8,609,500 | 9,771,400 | 12,387,600 |
| Endüstriyel Tasarım Başvurusu | 1,145,200 | 1,240,600 | 1,242,100 |
| Bitki Çeşitliliği Başvurusu | 15,240 | 16,560 | 18,490 |
Kaynak: WIPO, Indicators 2017, Indicators 2018 Key Numbers
2017 yılı göstergelerinde dikkat çeken bir konu, en çok patent başvurusu yapan ilk üç ülkenin, Çin, Birleşik Devletler ve Japonya’nın olmasıdır. Çin tüm fikri haklar alanlarında sayı üstünlüğünü sürdürmektedir.
WIPO yayınından elde edilen veriler alınarak, patent başvuru sıralamasına göre patent sayılarına ve verilen patent sıralamasına göre işlem sayılarına ilişkin iki tablo hazırlanmış ve aşağıda sunulmuştur.
Patent Başvuru Sıralamasına Göre Patent Sayıları 2017
WIPO, gösterge listelerinin hazırlanması sırasında, söz konusu ülkenin patent kurumuna doğrudan yapılan (by Office) başvurularını dikkate almaktadır. Bu konu Türkiye açısından değerlendirildiğinde, Türk Patent ve Marka Kurumu’na 2017 yılında yapılan 8,175 ulusal patent başvurusu ile 380 uluslararası patent başvurusu toplamı 8,555 toplam patent başvurusu olarak ele alınmaktadır. WIPO, Avrupa patent başvurularını, patent Avrupa Patent Ofisi tarafından verildiği için, (by Office) olarak dikkate almamaktadır.
(A59-60) Patent Başvuru Sıralamasına Göre Patent Sayıları 2017
| Sıra | Ülke | PATENT BAŞVURUSU 2017 | VERİLEN PATENT 2017 | YAŞAYAN PATENT 2017 |
| 1 | ÇİN | 1,381,594 | 420,144 | 2,085,367 |
| 2 | ABD | 606,956 | 318,828 | 2,984,825 |
| 3 | JAPONYA | 318,479 | 199,577 | 2,013,685 |
| 4 | KORE | 204,775 | 120,662 | 970,889 |
| 5 | ALMANYA | 67,712 | 15,653 | 657,749 |
| 6 | HİNDİSTAN | 46,582 | 12,387 | 60,777 |
| 7 | RUSYA | 36,883 | 34,254 | 244,217 |
| 8 | KANADA | 35,022 | 24,099 | 180,727 |
| 9 | AVUSTRALYA | 28,906 | 22,742 | 144,555 |
| 10 | BREZİLYA | 25,658 | 5,450 | 25,664 |
| 11 | B. KRALLIK | 22,072 | 6,311 | 1,243,678 |
| 12 | MEKSİKA | 17,184 | 8,510 | 112,617 |
| 13 | İRAN | 16,259 | 4,151 | 42,447 |
| 14 | FRANSA | 16,247 | 11,865 | 563,695 |
| 15 | HONG KONG | 13,299 | 6,671 | 45,059 |
| 16 | SINGAPUR | 10,930 | 6,217 | 49,514 |
| 17 | İTALYA | 9,674 | 4,855 | 297,672 |
| 18 | ENDONEZYA | 9,303 | 2,309 | – |
| 19 | TÜRKİYE | 8,555 | 1,900 | 68,886 |
| 20 | Polonya | 4,041 | 2,904 | 75,982 |
| 21 | S. ARABİSTAN | 3,191 | 501 | 3,277 |
| 22 | HOLLANDA | 2,606 | 2,307 | 165,879 |
| 23 | İSPANYA | 2,343 | 2,011 | 108,732 |
| 24 | Avusturya | 2,305 | 1,102 | 146,880 |
| 25 | İSVEÇ | 2,297 | 1,031 | 96,876 |
| 26 | NORVEÇ | 2,060 | 2,147 | 33,150 |
| 27 | İSVİÇRE | 1,628 | 771 | 208,022 |
| 28 | BELÇİKA | 1,217 | 1,016 | 102,120 |
| 29 | İRLANDA | 269 | 87 | 168,453 |
| 30 | MONAKO | 35 | 10 | 88,453 |
Kaynak: WIPO, World Intellectual Property Indicators, 2018
WIPO tarafından yayımlanan listede, patent başvurusu sıralamasında Türkiye 19. sırada yer almıştır.
Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından yayımlanan istatistiklerde EPC 450 olan Avrupa Patenti başvurusu da bu sayıya eklendiği için 2017 yılında yerli patent başvuru sayısı 8,625 (TR 8,125 + PCT 380 + EPC 450 = 8,625) olarak açıklanmıştır.
WIPO’nun 2017 yılı verilen patentler listesinde, Türkiye’de 1,757 yerli ve 143 yabancı olmak üzere toplam 1,900 patent verildiği ve 68,886 yaşayan patenti olduğu açıklanmıştır.
Avrupa Patenti başvurularında tüm işlemler Avrupa Patent Ofisi bünyesinde gerçekleştirilmektedir. Avrupa Patenti verildikten sonra belirlenen üye ülkelerde Avrupa Patenti ’nin sicile işlenmesi işlemi yapılmaktadır. WIPO ülkelerin listelerinin hazırlanmasında Avrupa Patenti dışındaki başvuruları değerlendirdiği için, yukarıdaki liste, bu verilere göre hazırlanmıştır.
(A61) “Patent Office Procedural Data-Patent Ofisi İşlem Verileri 2017”
WIPO, 2016 ve 2017 yılları göstergelerinde “Patent Office procedural data-Patent ofisi işlem verileri” bilgilerini de açıklamaktadır. Yedi sütunda verilen veriler, ilgililer ve başvuru tercihi yapacaklar için, aydınlatıcı niteliktedir.
A61 işareti ile yayımlanan tabloda, bir yıllık dönemde işlem yapılan başvuru verileri değerlendirilmiş, Türkiye’de işlem yapılan 2,422 başvurudan 2,100 başvuru değerlendirilerek patent verilmiş, 257 başvuru reddedilmiş ve 65 başvuru sahipleri tarafından geri çekilmiştir. 2,422 sayısı, önceki yıllarda yapılan ve henüz değerlendirilmemiş başvurular içinden işlem yapılan başvuru sayısıdır.
Örneğin, Birleşik Devletler ’de 2017 yılında 922,829 işlem yapılmış, 318,829 patent verilmiş, 469,976 başvuru reddedilmiş ve 134,055 başvuru sahipleri tarafından geri çekilmiştir.
Aşağıda verilen liste, buradaki “verilen patent” sıralamasına göre düzenlenmiştir.
Patent başvuru sıralamasına göre yapılan listede 19. sırada yer alan Türkiye, verilen patent sıralamasına göre yapılan listede 23. sırada yer almıştır. Bu listeden ülkeler seçilirken, Türkiye’deki 2100 sayısı esas alınmış ve ülkeler buna göre sıralanmıştır.
Listede, bölgesel nitelikli olan, (EPO) Avrupa Patent Ofisi ile (GCC) Gulf Cooperation Council verileri de kullanılmıştır.
Bazı ülkelerde bazı veriler 2017 yılı listesinde yer almamıştır. 2016 yılında bu konularda olan veriler tabloya (*) işareti ile eklenmiştir.
A60 ve A61 işaretli tablolarda 2017 yılı içinde ve bazı ülkelerde verilen patent sayılarının birbirlerini tutmadığı dikkat çekmiştir. Bu ülkeler: Japonya, Kore Cum., Rusya, Fransa, Meksika, Endonezya, Vietnam, Türkiye ve Brezilya. WIPO bu konuyu, “bazı ülkelerin farklı zamanlarda sunduğu verilerde farklılık olması” olarak açıklamaktadır. Örneğin Türkiye için bu farklılık, Avrupa Patenti verilen yerli patent sahiplerinden kaynaklanmaktadır. Farklı sayılar ( ) içinde belirtilmiştir.
WIPO verilen patent sayılarındaki farklılığı şu şekilde açıklamaktadır: “Patent verilmesine ilişkin veriler, farklı veri süzme tarihleri nedeniyle bu raporun başka bir yerinde bildirilen patent verme verilerinden biraz farklılık göstermektedir. Prosedürlere ilişkin verilerin ortak tanım ve kavramlara dayalı olarak derlenmesi için her türlü çaba harcanmıştır, ancak işlemsel farklılıklar bu tür verilerin tam olarak uyumlaştırılmasını son derece zorlaştırmaktadır …..”
Patent başvuru yapacaklar için A61 işaretli tabloda yer alan, “ilk karar süreleri” çok önemlidir. İlk kararın, rüçhan hakkı süresi olan 12 aydan önce verilmesi, patent başvuru sahiplerinin diğer ülkelere de başvuru yapmak kararlarını olumlu etkilemektedir.
Listedeki verilere göre ilk kararı 12 ay içinde verdiğini beyan eden ülkeler, yalnız 9.2 ay ile Rusya ve 11.8 ay ile İspanya’dır. 18 ay içinde ilk kararı verdiğini beyan eden ülkeler ise; 14.6 ay ile Japonya, 15.9 ay ile ABD ve Kore Cumhuriyeti, 17.4 ay ile Türkiye’dir.
İlk kararı iki yıllık sürede verdiklerini beyan eden ülkeler: Avustralya (19.0), Norveç (20.4 ay), İsrail (21.0 ay) , Çin (22.0 ay), EPO (22.1 ay), Yeni Zelanda (24.1 ay).
İlk kararı üç yıllık sürede ve daha sonra verdiklerini beyan eden ülkeler: Kanada (27.9 ay), İsveç (29.9 ay), Meksika (36.0 ay), Birleşik Krallık (36.0 ay), Polonya (36.0 ay). GCC (46.0 ay), Tayland (57.0 ay), Vietnam (57.3 ay), Hindistan (64.0 ay), Brezilya (95.1 ay).
İlk karar için 12 aydan daha uzun süreler beklenilmesi, patent alınıncaya kadar teknolojinin eskimesi sorununu oluşturabilmektedir.
ABD, İsveç ve Avusturya gibi, ek ücret ödenerek hızlandırılmış araştırma yapan ülkeler, 12 aylık sürede kararlar için çözüm üretmişlerdir.
Ülkeler arasında ikili anlaşmalarla yürütülen Patent Prosecution Highway (PPH) – Hızlandırılmış İnceleme İşlemleri uygulamasına göre, 2017 yılında toplam 30,642 işlem yapılmıştır. (Bakınız: Indicators 2018 Table A52.) PPH Sisteminde, yapılan bir başvurunun istemlerinden en az birinin patent verilebilir olarak değerlendirilmesi halinde, bu başvurunun karşılığının yapıldığı ikinci başvurunun inceleme işlemleri, başvuru sahibinin talebi üzerine, ikinci ofiste hızlandırılmaktadır. Türk Patent ve Marka Ofisi, İspanya ve Japonya Patent Ofisleri ile PPH konusunda ikili anlaşma imzalamıştır.
(http://www.turkpatent.gov.tr/TURKPATENT/resources/pph/PPHTR.pdf)
(A61) Verilen Patent Sıralamasına Göre İşlem Sayıları 2017
| Sıra | Ülke | İşlem yapılan başvuru | Verilen Patent | Reddedilen Başvuru | Geri Çekilen Başvuru | İncelemeci Sayısı | İlk karar (ay) | Son karar (ay) |
| 1 | Çin | – | 420,144 | – | – | 2,302 | 22.0 | – |
| 2 | ABD | 922,859 | 318,828 | 469,976 | 134,055 | 8,279 * | 15.9 * | 22.6 * |
| 3 | Japonya | 246,500 | 183,919 (199,577) | 60,613 | 1,968 | 1,696 | 14.6 | 9.4 |
| 4 | Kore Cum. | 177,118 | 110,408 (120,662) | 62,869 | 3,841 | 66 | 15.9 | 10.3 |
| 5 | EPO | – | 105,645 | – | – | 4,378 | 22.1 | 4.8 |
| 6 | Rusya | 45,217 | 33,988 (34,254) | 1,147 | 10,082 | 587 | 9.2 | 9.0 |
| 7 | Kanada | – | 24,099 | – | 13,952 | 322 | 27.9 | 10.7 |
| 8 | Avustralya | 29,773 | 22,742 | 21 | 7,010 | 379 | 19.0 | 7.5 |
| 9 | Almanya | 36,833 | 15,653 | 8,356 | 12,824 | 721 | – | – |
| 10 | Hindistan | 45,379 | 12,387 | 3,203 | 29,789 | 571 | 64.0 | 52.0 |
| 11 | Fransa | 14,646 | 12,205 (11,865) | 1,841 | 600 | 92 | – | – |
| 12 | Meksika | 13,921 | 8,843 (8,510) | 120 | 4,958 | 125 | 36.0 | 3.0 |
| 13 | B. Krallık | 9,500 * | 6,311 | 18,644 | 3,938 * | 318 | 36.0 | 20.0 |
| 14 | İsrail | 7,659 | 4,815 | 12 | 2,832 | 114 | 21.0 | 28,5 |
| 15 | Endonezya | 4,383 | 3,578 (2,309) | 41 | 774 | – | – | – |
| 16 | Polonya | 4,937 | 3,097 | 1,185 | 655 | 78 | 36.0 | 0.1 |
| 17 | Tayland | 14,204 | 3,080 | 906 | 10,218 | 73 | 57.0 | 21.0 |
| 18 | Ukrayna | 3,818 | 2,734 | 178 | 906 | 115 | 14.4 | 11.0 |
| 19 | Yeni Zelenda | – | 2,430 | – | 1,438 | 43 | 24.1 | 2.3 |
| 20 | Vietnam | 3,386 | 2,309 (1,745) | 727 | 350 | 62 | 57.3 | 41.6 |
| 21 | GCC | 5,548 | 2,240 | 56 | 3,252 | 40 | 46.0 | 14.0 |
| 22 | Norveç | 4,073 | 2,148 | 14 | 1,911 | 75 | 20.4 | 6.5 |
| 23 | Türkiye | 2,422 | 2,100 (1,900) | 257 | 65 | 112 | 17.4 | 3.6 |
| 24 | İspanya | 2,965 | 2,011 | 462 | 492 | 176 | 11.8 | 3.8 |
| 25 | İsveç | 2,313 | 1,031 | 25 | 1,257 | 111 | 29.9 | 7.6 |
| 26 | Brezilya | 532 | 5 (5,450) | 4 | 523 | 183 | 95.1 | 89.0 |
(*) 2016 yılı sayıları ve ( ) içindekiler A60 daki sayılardır. Kaynak: WIPO
Indicators 2018 Tablo A31, teknoloji alanlarında 2006, 2011 ve 2016 yılına ait yapılan patent başvuru sayılarını da yayınlamıştır. 2016 yılında değişik teknoloji alanlarında 2,648,466 patent başvurusu yapılmıştır. Bir yıllık dönemde patent başvuru sayılarındaki artışı belirtmek bakımından listeye 2015 yılı verileri de eklenmiştir.
Başvuru sayıları 100,000 den fazla olan ilk yedi teknik alan şu şekildedir:
| Teknoloji Alanı | 2015 toplam patent başvuru sayısı | 2016 toplam patent başvuru sayısı |
| Bilgisayar teknolojisi | 187,007 | 198,402 |
| Elektrikli makineler, cihazlar ve enerji | 176.457 | 185,560 |
| Sayısal haberleşme | 123,258 | 133,955 |
| Ölçüler | 123,986 | 129,439 |
| Tıp teknolojileri | 110,109 | 118,710 |
| Taşımacılık | 105,294 | 112,496 |
| Eczacılık | 102,790 | 106,704 |
Kaynak: WIPO, Indicators 2017 Figure A32, Indicators 2018 Table A31
A31 tablodaki veriler, patent başvurularının: elektrik mühendisliği, ölçüler, kimya, makine mühendisliği, diğer alanlarda (mobilya, oyunlar, diğer tüketici eşyaları, inşaat mühendisliği) yoğunlaştığını göstermektedir.
WIPO göstergelerinde özellikle vurgulanan istatistiklerden biri de YAŞAYAN PATENT sayılarıdır. “In Force by Office” olarak A60 tabloda ve ayrıca özel bilgi olarak verilmektedir. Dünya çapında yaklaşık olarak 13,718,050 yaşayan patent olduğu A60 tabloda açıklanmıştır. Yaşayan patent sayılarında 68,886 ile Türkiye’nin 22. sırada yer almış olup, ilk 20 ülke arasına girememiştir. (Bakınız: A42. Patents in force at the top 20 offices, 2017)
Yukarıda verilen, A59-60 listesinin 30. sırasında yer alan Monako’nun yaşayan patent sayısının 88,453 ile Türkiye’den fazla olması ilginçtir.
Yaşayan patent kavramı, yıllık ücretleri yatırılan ve koruması devam eden patent sayılarını belirtmektedir.
(IPC) Uluslararası Patent Sınıflandırması, tüm teknoloji alanlarını 8
bölüme, (CPC) Birleştirilmiş Patent Sınıflandırması 9 bölüme ayırır. CPC de Y
kategorisi olarak “Yeni Teknolojik Gelişmeler”, bölümlere eklenmiştir. Patent başvuruları ve verilen patentler bu
sınıflandırma sistemlerine göre kayıt edilir.
BÖLÜM A İnsan İhtiyaçları
BÖLÜM B İşlemlerin Uygulanması;
Taşıma
BÖLÜM C Kimya; Metalürji
BÖLÜM D Tekstil; Kağıt
BÖLÜM E Sabit Yapılar (İnşaat)
BÖLÜM F Makine Mühendisliği;
Aydınlatma; Isıtma; Silahlar;
BÖLÜM G Fizik
BÖLÜM H Elektrik
Türkiye’de yapılan patent başvuruları ile verilen patentlerin IPC sınıflarına göre dağılımı, aşağıdaki iki tabloda gösterilmiştir. (Kaynak: Türk Patent, Resmi İstatistikler)
İki tablodaki veriler, Türkiye’de en çok patent başvurusu yapılan ve en çok patent verilen teknik alanlarda, yerli ve yabancı olarak farklılık göstermektedir. Yabancı başvuru ve patentlerin sıralaması: A, C, B, F, H, G, E, D olmasına karşılık yerli patent başvuruları ve verilen patentleri sıralaması birbirinden farklıdır. Yerli patent başvuruları A, G, B, H, D, E, C ve yerli verilen patentler A, B, F, G, H, C, D, E şeklinde sıralanmaktadır. Bu verilere göre Türkiye’de insan ihtiyaçları en çok patent başvurusu yapılan ve patent verilen teknik alan olmaktadır.
WIPO Dünya Fikri Haklar Örgütü, her yıl ülke profili istatistikleri (Statistical Country Profiles) yayınlamaktadır. Türkiye ile ilgili olarak, 2001 ila 2015 yıllarının verilerini içeren istatistikte, Türkiye’de en çok patent başvurusu yapılan teknik alan, %11,65 ile diğer tüketici malları (other consumer goods) olarak açıklanmıştır. Bunu, eczacılık, mobilya, inşaat izlemektedir.
WIPO, 2016 ve 2017 yılında bu tür istatistik yayınlamamıştır.
Diğer tüketim malları konusunda çeşitli yorumlar vardır. “Other consumer goods: this field primarily represents less research-intensive sub-fields. Diğer tüketim malları: Bu alan öncelikli olarak daha az araştırma-yoğun alt alanları temsil etmektedir.” WIPO kayıtlarında yer almaktadır.
https://www.wipo.int/export/sites/www/ipstats/en/statistics/patents/pdf/wipo_ipc_technology.pdf
WIPO Dünya Fikri Haklar Örgütü son iki yıldır kadın buluşçular hakkında istatistikler yayınlamaktadır. Patent başvurularında buluşçuların cinsiyeti belirtilmediği için WIPO tarafından “gender-name dictionary” adlı özel bir program geliştirilmiştir. Bu program ile PCT – Uluslararası Patent başvurularında kadın veya erkek buluşçular konusunda istatistik bilgiler elde edilmektedir.
Dileğimiz Türkiye’nin uluslararası patent platformunda ilk sıralarda yer almasıdır.
M. Kaan DERİCİOĞLU
Ankara Patent Bürosu Kurucu Ortak ve Onursal Başkan
Kaynaklar: (1) WIPO, World Intellectual Property Indicators, 2018
(2) Türk Patent ve Marka Kurumu, Resmi İstatistikler