Sadece iki ay önce seçim atmosferinden çıkmış olmasına rağmen, birkaç gün içerisinde muhtemelen yeniden seçim psikolojisine girecek ülkemizin ruhuna yakışır bir konu hakkında yazmayı tercih ettim.
Öncelikle soru gelsin: “Seçim kampanyası sırasında kullanılan afişler herhangi bir malın veya hizmetin satışına veya reklamına ilişki olmasa da, bu afişlerin kullanımı suretiyle tescilli marka haklarına tecavüz mümkün müdür?”
Yazıyı okumaya başlamadan önce birkaç saniye düşünüp bu sorunun kendinizce yanıtını bulmanızı tavsiye ediyorum.
Okuyacağınız yazı, http://www.trademarkandcopyrightlawblog.com/2014/07/big-chocolate-gets-injunction-against-whack-a-mole-senator-trademark-services-include-political-activities/ adresinden erişilebilecek David Kluft tarafından yazılmış 21 Temmuz 2014 tarihli yazı ve aynı yazar tarafından http://www.jdsupra.com/legalnews/political-speech-trademarks-and-the-39935/ adresinde 2 Haziran 2015 tarihinde yayınlanan yazı temel alınarak hazırlanmıştır.
Dünyaca ünlü HERSHEY’S çikolata firması ürünleri üzerinde uzun yıllardır aşağıda yer alan ticari takdim şeklini kullanmaktadır ve bu biçim marka olarak da tescil edilmiştir:
2002 yılında, yaşadığı şehrin komisyon üyeliği için adaylığını koyan A.B.D. vatandaşı “Steve Hershey”, seçim kampanyası için Hershey’s markasının yukarıda yer verilen ticari takdim şekline çok benzer kampanya afişleri hazırlatır. Afişler kahverengi renktedir ve kelime unsurları bold beyaz karakterlerle yazılmıştır. HERSHEY’S firması bu kullanım biçiminden şikayetçi olsa da kampanya kısa sürede sonlandırılır ve şikayet ortadan kalkar.
Bununla birlikte geçen sürede Steve Hershey’in yükselişi devam eder. 2010 yılında Hershey, Maryland Eyalet Meclisi üyeliğine aday olur ve kampanyasında gene benzer nitelikte bir afiş kullanır. Çikolata firması şikayetçi olmasına rağmen, sonrasında adayın basılı evraklarını seçim kampanyası süresince kullanmasına izin verir.
Steve Hershey, 2014 yılında Maryland Eyalet Senatörü olur ve kampanyasında gene çikolata şirketinin ticari takdim biçimine benzer afişleri kullanır. HERSHEY’S çikolata firması bu kez kullanıma karşı 6 Haziran 2014 tarihinde dava açar. Davanın gerekçeleri, marka hakkına tecavüz, markanın sulandırılması ve yanlış ticari kaynak bildirilmesidir. Davacı ihtiyati tedbir talep etmektedir. Steve Hershey davaya karşı, yeni bir afiş hazırlatır ve afişte aynı renk ve görsel tasarımı kullanarak “Hershey Eyalet Senatörü .. Bizim Senatörümüz Koca bir Çikolata Değildir … Karıştırmıyoruz” ifadelerine yer verir.
Steve Hershey davaya verdiği yanıtta, kendi kullanımının malların veya hizmetlerin satışı veya reklamı ile ilgili olmadığını ve ticari nitelik arz etmediğini de belirtir.
Mahkeme 17 Temmuz 2014 tarihinde verdiği kararla çikolata şirketinin tedbir talebini kabul eder. Mahkeme, halkın senatörü bir çikolata barıyla karıştırmayacağına katılsa da, karıştırılma kavramı sponsorluk veya bağlantı yoluyla karıştırılmayı da kapsadığından, karıştırılma olasılığının var olduğu sonucuna ulaşmıştır. Mahkeme, senatörün, kendi kullanımının, malların veya hizmetlerin satışı veya reklamı ile ilgili olmadığı ve ticari nitelik arz etmediği iddialarına yönelik olaraksa, hizmet teriminin politik faaliyetleri de kapsadığını belirtir ve bu iddiayı da kabul etmez. Sonuç olarak, tedbir talebi kabul edilir ve Senatör Hershey’in, HERSHEY veya HERSHEY’S kelimesini koyu kahve veya kestane rengi zemin üzerinde kullanımını ve bunun yanısıra herhangi renkte bir zemin üzerinde HERSHEY’S firmasının ticari takdim biçimine benzer fontlarda ilgili kelimeleri kullanımını yasaklar.
Senatör Hershey kararı temyiz eder, ancak temyiz talebi görüşülmeden 18 Mayıs 2015 tarihinde temyiz talebinden vazgeçer ve çikolata şirketinin renk ve fontlarını çağrıştıran kullanım biçimlerini bundan sonra kullanmayacağını beyan eder.
Türkiye’de seçim süreçlerinde fikri – sınai mülkiyet ihlalleri konusunda aklıma gelen tek örnek “Dombra” şarkısının kullanımı olmakla birlikte, bu yöndeki iddia, hepimizin hatırladığı üzere resmi bir şikayete dönüşmeden ortadan kalkmıştır. Kim bilir, belki olası Kasım 2015 erken seçimi, fikri ve sınai mülkiyet hakları ihlalleri bakımından bereketli bir seçim olur ve IPR Gezgini için haber kaynağı oluşturur. Umalım ki, seçimdeki tek tartışma konusu fikri – sınai mülkiyet hakları ihlalleri olsun.
Önder Erol Ünsal
Ağustos 2015