Eğlence ve animasyon devi “Disney”, hiç şüphesiz fikri ve sınai mülkiyet haklarını, dünya genelinde en agresif biçimde koruyan firmalardan birisidir. Agresif koruma stratejisi pahalı hukuk bürolarını kiralamaya yetecek bütçe ve uzun davalara ayrılabilecek zamanın bolluğu ile birleştiğinde, görece küçük davalı firmalar genellikle Disney karşısında direnememektedir. Ancak, görülen şu ki, geçtiğimiz ay karşılaştığı rakip Disney’i bir hayli uğraştıracak ve kolayca pes etmeyecek.
Elektronik müzikle uğraşan 33 yaşındaki Kanadalı DJ “Deadmau5” yaklaşık 10 yıldan bu yana performanslarında aşağıda görebileceğiniz fare kulaklarına sahip başlığı kullanmaktadır.
Geçen zaman içerisinde Deadmau5’ı simgeleyen bir sembol haline gelen bu başlık, Birleşik Krallık, İrlanda, Japonya ve Almanya dahil olmak üzere 30’a yakın ülkede Deadmau5 adına tescilli bir markadır. Buna karşın, Deadmau5’ın bu şekli A.B.D. Patent ve Marka Ofisi (USPTO)’nde marka olarak tescil ettirmek için başvuruda bulunması Disney’le ihtilafı başlatan adım olmuştur. Başvuru kapsamında bisikletler, oyuncaklar, gıdalar, elektronik ürünler, çantalar, içecekler, eğlence hizmetleri başta olmak üzere çok sayıda mal ve hizmet bulunmaktadır. Disney, bu başvuruya karşın yaklaşık 171 sayfadan oluşan bir itiraz dilekçesi sunmuş ve başvurunun kendisine ait Mickey Mouse kulakları markalarına benzerliğini gerekçe göstererek başvurunun reddedilmesini talep etmiştir.
Deadmau5, yukarıda da bahsettiğimiz gibi bu itiraza karşı sessiz kalmamıştır. Deadmau5’ın avukatı, markayı 10 yılı aşkın süredir kullanmalarına rağmen, Disney’in neden şimdi harekete geçtiğini anlayamadıklarını belirtmiştir. Deadmau5’ın kişisel tepkisi ise twitter üzerinden daha sert niteliktedir. Deadmau5 tweetlerinde “Disney, sizlerin tanınmış bir elektronik müzisyenle, bir çizgi fareyi karıştırabileceğinizi düşünüyor. Bu sizleri ne denli aptal yerine koyduklarını göstermektedir.” ve “Avukatlarını topla Disney.” ifadelerine ve bir takipçisine verdiği yanıtta “Üzgünüm. Bir saçmalık nedeniyle paraya aç bir şirketin altına yatacak küçük bir kaltak değilim.” ifadesine yer vererek hukuki savaşa bilenmiş olduğunu göstermektedir.
Disney avukatları ise iddialarında “Deadmau5’ın kullandığı fare kulaklarının görünüm, çağrışım ve bütün olarak oluşturdukları izlenim itibarıyla Disney’in ikonik fare kulakları ile neredeyse aynı olduğunu öne sürmekte ve bu nedenle markalar arasında karıştırılma ihtimalinin ortaya çıkabileceğini ifade etmektedir.
Deadmau5, savunma pozisyonunda kalmakla yetinmemiş ve Disney’e karşı yeni bir ihtilaf başlatarak, bu kez kendisi Disney’in tecavüzünün giderilmesini talep etmiştir. Deadmau5 kendisine ait “Ghosts ‘n’ Stuff” şarkısından bölümlerin, Disney internet sitesinde Mickey Mouse’un rol aldığı bir videoda kendisinden izinsiz biçimde kullanıldığını öne sürerek, Disney’in kendisine ait telif haklarını ve iki tescilli markadan kaynaklanan haklarını ihlal ettiğini belirtmiştir. Buna karşılık Disney videoyu internet sitesinden kaldırmış, ancak videonun usulüne uygun biçimde lisanslanmış olduğunu iddia etmiştir. Bu hamleden de anlaşılabileceği üzere, Deadmau5, Disney’e karşı sessiz kalmak yerine (şimdilik) mücadeleyi tercih etmiş gibi gözükmektedir.
USPTO’nun itiraz hakkında nasıl bir karar vereceği şimdilik belli olmamakla birlikte, Deadmau5’ın savaş baltalarını çıkartmış olması ve Disney’e karşı meydanı kolayca terk etmemesi, tersine Disney’e meydan okuması, onun bir kahraman(!) gibi görünmesine yol açmaktadır. Bununla birlikte, twitter üzerinde yapılan kahramanlıkların ve şimdiden celebrity deathmatch (ünlülerin hayali ölümüne kavgalarını konu alan bir MTV animasyonu) havasına bürünen bu hukuki ihtilafın magazinel niteliğinin USPTO kararını çok da etkilemeyeceği görüşündeyim. Birkaç ay içerisinde itiraz sonuçlandığında tekrar bu ihtilafa döneceğimden, yazıyı virgülle bitirmek daha yerinde olacaktır.
Önder Erol Ünsal
Eylül 2014